“Gedurende een korte periode hebben katten in België de post rondgebracht. In de jaren 1870 nam de stad Luik 37 katten in dienst om de post rond te brengen in waterbestendige zakken. Zoals verwacht waren de dieren geen efficiënte postbodes. Ze deden er meer dan 5 uur over om een brief te bezorgen.”

Bovenstaande tekst verscheen eerder deze week op de populaire Twitter-account Fascinate, met onderstaande schattige foto van een katje erbij. Het bericht ging al snel viraal: vele duizenden vind-ik-leuks en honderden retweets. Maar wat blijkt, zoals je wellicht al vermoedde? Het klopt helemaal niet.

(lees verder onder de foto)

Het is niet de eerste en haast zeker ook niet de laatste keer dat dit verhaal online opduikt. Het haalde in 2018 bijvoorbeeld nog de website van BBC News en eerder dit jaar die van de RTBF. Ook The New York Times, waarin het oorspronkelijke artikel in 1876 verscheen, plaatste het verhaal in 2018 op een account waarop het opmerkelijke stukjes uit het verleden deelt.

De boosdoener van dit alles? Ene William L. Alden. De Amerikaanse journalist stond steevast in voor de Sixth column fancy op pagina 4 van The New York Times: een humoristisch en satirisch artikel waarvan de lezers in 1876 goed op de hoogte waren dat het niet waar was. Toen verzon Alden ook de postbedelende katten in Luik. In het stukje heeft hij het over een niet al te geslaagd experiment van de “Belgian society for the elevation of the domestic cat”, een vereniging die de huiskat “geestelijk en moreel wilde verbeteren”.

(lees verder onder de tweet)

Dat het virale verhaal onzin is, ontdekte factchecker en historicus Rien Emmery. “Alden bracht in 1877 een boek uit waarin zijn verzonnen artikels gebundeld waren. Daar stond dat van die katten uit Luik in”, zegt Emmery. Die ‘Belgian society for the elevation of the domestic cat’ blijkt ook nooit bestaan te hebben. “Zo zie je maar: zodra alle context wegvalt, worden we allemaal misleid. Vroeger was het voor de lezers duidelijk dat het een humoristisch en verzonnen artikel was, toen de krant het in 2018 nog eens deelde, was die context helemaal weg.”

Leerboek

En wat blijkt ook? Het verhaal werd opgenomen in Tekstduikers, een Vlaams schoolboek om leerlingen te helpen met begrijpend lezen en kritisch kijken naar wat ze lezen. En in dat boek staat het verhaal aangeduid als ‘waar’. “Hoe fake news van 150 jaar geleden nu een leerboek voor kinderen haalt en zoveel pers er zich aan mispakt heeft: dat is toch een goeie casus om te tonen dat we kritisch moeten blijven”, zegt Emmery. “Gelukkig gaat het niet om schadelijk nieuws.”

Bij uitgeverij Van In, de uitgever van Tekstduikers, is te horen dat de tekst overgenomen is uit het non-fictieboek Er was misschien eens van Kamiel de Bruyne.

(lees verder onder de tweet)

Katten bij de post, het kan trouwens wel. Dat leert ons het voorbeeld van Tibs the Great, een kat die in de jaren 50 in een postkantoor in Londen woonde en werkte om daar op muizen te jagen. Toen er beter vergif op de markt kwam, kon hij met pensioen.