Er komt vandaag en de komende jaren heel wat op de land- en tuinbouwers af. De grote opkomst op de infoavond van Landelijke Toekomst en de Essense Bedrijfsgilde maandag in zaal Rex sprak voor zich. Niet alleen het stikstofakkoord, ook het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, het zevende mestactieplan en het plan van Grenspark Kalmthoutse Heide om Nationaal Park te worden, zorgen voor ongerustheid.

Allemaal worden ze vanuit Europa opgelegd, of toch niet helemaal zoals Tom Vandenkendelaere toelicht: “Elke Europese wettekst, richtlijn of verordening is een compromis van drie instanties: de Europese Commissie, de Europese Raad en het Europese Parlement. Alle drie buigen ze zich over de teksten. Overal zetelen Belgen en Vlamingen, en die kunnen de stem van de landbouwers laten horen in Europa. We moeten beleid maken mét de boeren en niet tegen hen.”

De Europese politicus maakt al meteen een groot verschil duidelijk tussen richtlijnen, zoals de nitraatrichtlijn die moet leiden tot het mestdecreet MAP, en de habitatrichtlijn die moet leiden tot het natuurdecreet PAS en natuurgebieden in stand houden. “Europa zet wel de doelen uit, maar zegt niet hoe we die moeten bereiken”, benadrukte hij.

“Heel anders is het gesteld met de natuurherstelwet. Dat is een verordening en dus juridisch bindend.” Tegen 2030 moet minstens 20% van land in de Europese Unie hersteld zijn en tegen 2050 alle aangetaste ecosystemen.

“Europa bepaalt hier wel de methode waarop lidstaten deze doelen bereiken. Ze moeten nationale herstelplannen opmaken. De focus ligt op alle natuurlijke habitats, dus ook landbouwgronden, en niet alleen die uit vogel- en habitatrichlijngebieden of Natura 2000 (Europees netwerk van beschermde natuur dat in 1997 aan de basis lag van het Natuurdecreet, red.). ”

Vandenkendelaere maakte daarbij meteen de bedenking dat we zeer goed moeten nadenken over de impact van wat we vandaag doen, binnen vijf à tien jaar. En daar legde hij meteen de link naar de zes nationale parken die Vlaanderen wil inrichten.

“Naiëf of oneerlijk?”

Lobbyist en wetenschappelijk directeur dr. Jurgen Tack van de European Landowners Organization (ELO), zette daarover wel een stevige boom op: “Grote nationale parken zijn een goed concept. Maar de manier waarop Vlaanderen die wil crëeren, is problematisch. Terwijl overal ter wereld nationale parken worden bepaald op basis van wetenschappelijk onderzoek, schrijven ze er in Vlaanderen een wedstrijd voor uit.”

“Die parken komen tot stand in een voortdurende interactie met elke inwoner. Hier worden landbouwers en private grondeigenaars aan de kant gezet. Hier maakt men eerst plannen en kijkt daarna welke effecten die teweegbrengen”, stelt hij vast.

Hij riep de landbouwers ook op om niet naïef te zijn. “Wat de overheden nu ‘garanderen’, dat landbouwers en private eigenaars in het gebied nooit één vierkante meter moeten opgeven om natuurdoelstellingen te behalen? Kunnen ze dat blijven doen in de toekomst? Zijn ze wel eerlijk? Het Nationaal Park moet binnen 24 jaar voor 75% zowat een natuurreservaat zijn.”

“Het is in het dichtbevolkte Vlaanderen niet mogelijk om nog eens 4.000 hectare natuur bij te creëren zonder dat dit ten koste gaat van landbouw- en private gronden en bossen. Natuurpunt en Agentschap Natuur en Bos hebben de afgelopen veertig jaar overal wat stukjes natuur gekocht. Die aan elkaar rijgen kan hier alleen via niet-natuurgebieden.”

Gemiste kans

Koen Lommelen van Boerenbond bevestigde daarbij dat elk wettelijk kader, het zogenaamde Parkendecreet, ontbreekt: “Dat is nog steeds niet goedgekeurd. De gevolgen op lange termijn zijn daarom onzeker. Het voorlopig Parkendecreet vormt nog steeds de basis van het masterplan dat nog niet is afgeklopt. Is het niet logischer dat er eerst een decreet is voor er een masterplan wordt ingediend? Geen Parkendecreet is voor ons geen dossier, en dus geen Nationaal Park. Moeten we hier in Kalmthout eigenlijk wel een Nationaal Park hebben? Waarom kon het geen Landschapspark zijn? Dit is een gemiste kans!”

“Uiteindelijk is het zo dat om aan een Nationaal Park te geraken, de 10.000 hectare in totaal, een derde van het plangebied moet komen van private eigenaars en twee derde van Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt. Iedereen die mee in het plan stapt, moet op termijn een natuurbeheerplan opmaken, ook de private landeigenaars. Die zitten er echter niet op te wachten.”

Zowel voor Tack als de Boerenbond is het duidelijk: “In Vlaanderen is er geen ruimte voor een Nationaal Park.”

 (Elke Lamens)