Huisartsen kunnen sinds deze maand hun patiënt een traject voorschrijven waarbij de apotheker wordt ingeschakeld om het slaapmiddelengebruik af te bouwen. De apotheker bereidt dan capsules met een geleidelijk afnemende hoeveelheid medicatie. De gratis begeleiding duurt minstens 50 en maximaal 360 dagen. Het gaat vooralsnog om een proefproject waarmee 650 tot 1.000 patiënten kunnen worden geholpen.

Volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) is het initiatief broodnodig. Elk jaar worden in België 400 miljoen dosissen verkocht. Daarmee is ons land een van de grootste gebruikers in Europa. Het gaat vooral om slaapmiddelen op basis van benzodiazepines en afgeleiden, zoals lormetazepam en zolpidem. Experten waarschuwen al jaren dat deze enkel voor een zeer korte termijn gebruikt mogen worden, voor een acute rouwperiode bijvoorbeeld. Vanaf twee weken raken mensen eraan verslaafd.

Dat de pilletjes zo populair zijn, verbaast professor Johan Verbraecken, diensthoofd van het UZA-slaapcentrum, niet. “Het zijn ook spierontspanners en angstremmers en ze geven mensen het gevoel dat ze goed slapen. In feite is de slaap oppervlakkig, raken mensen afhankelijk en treedt gewenning op, waardoor patiënten de dosis gaan verhogen.”

Mensen die slaappillen slikken, zijn minder alert. Ouderen maken meer kans om ernstig te vallen. Wie niet goed oplet, wordt ’s ochtends als een zombie wakker en kruipt suf achter het stuur. “Het staat in de bijsluiter dat je geen wagen mag besturen, maar ongetwijfeld rijden veel gebruikers ’s ochtends gewoon naar hun werk”, zegt Verbraecken.

Een verslaving aanpakken vergt veel tijd en maatwerk. Patiënten die al jaren slaappilletjes slikken, zullen niet in enkele maanden afkicken. Volgens Verbraecken is het afwachten of apothekers voldoende therapeutisch werk kunnen verrichten. “Het is een goede zaak, maar we moeten realistisch zijn. Er gebeurt nog veel te weinig om mensen van benzodiazepines af te krijgen.” Zijn pleidooi voor een nieuwe specialisatie, slaapgeneeskunde oftewel somnologie, valt bij de overheid al jaren op een koude steen.