De acht lokale besturen met de Aa op hun grondgebied werkten samen met partners als de Vlaamse overheid, de provincie Antwerpen, de Boerenbond en Natuurpunt aan een toekomstbeeld van de rivier. De Aa had in het verleden een niet al te beste reputatie. “De problemen in en langs de Aa slepen al minstens vijftien jaar aan”, zegt provinciegouverneur Cathy Berx. “Bij hevige regenval stroomde heel veel water versneld af uit het stedelijk gebied van Turnhout. Het ging bovendien deels om vervuild water afkomstig van overstorten. Door onvoldoende ruimingen en maaien leidde dat geregeld tot overstromingen en wateroverlast in het landbouwgebied. De grote debieten werkten ook het afkalven van de oevers in de hand. Van een duurzame oplossing was er geen sprake en er werd te weinig rekening gehouden met de risico’s van de droogte.”

De rechtgetrokken waterloopstructuur, in combinatie met het verstedelijkte Turnhout en intensieve landbouw, zorgen er mee voor dat de vallei van de Aa niet langer bestand is tegen het veranderende klimaat. Lange periodes van droogte en intense regenbuien verhogen daarbij de kans op waterschaarste en overstromingen.

Toekomstbeeld

In september 2021 startte de Vlaamse Milieumaatschappij met een projectgroep aan een intensief traject. Dat leidde tot een toekomstbeeld om de vallei van de Aa tegen 2040 duurzaam en klimaatrobuust te maken. Dat gebeurt op basis van een reeks acties en maatregelen.

“De waterkwaliteit moet in 2040 in goede staat zijn, maar eigenlijk moeten we dat al in 2033 bereiken. Door de Aa wat meer ruimte te geven, gaat de waterloop zich zelf wat meer zuiveren.”, zegt Marc Florus van de Vlaamse Milieumaatschappij. “We maken zo veel mogelijk werk van gescheiden rioleringen waardoor minder hemelwater de zuiveringsstations bereiken en er ook minder overstorten zijn. We vangen regenwater maximaal op in bufferbekkens om te hergebruiken voor landbouw en industrie. Langs het ganse traject van de Aa maken we werk van een oeverzone. In het gebied Graafweide-Schupleer in Vorselaar starten in 2023 al werkzaamheden om de Aa te hermeanderen.”

Extra bruggetjes en wandelpaden

Het toekomstbeeld wil ook werk maken van een actief overstromingsgebied langs de Aa ter hoogte van De Liereman in Oud-Turnhout. Water meer later infiltreren in de bodem is ook extra een aandachtspunt. “We moeten gebruik maken van klimaatrobuuste gewassen en goed omgaan met de open ruimte. Er zal zeker nog plaats zijn voor landbouw, vooral voor de lokale productie”, schetst Marc Florus. “We hebben ook aandacht voor recreatie aan de Aa. De rivier kwam vroeger nogal negatief in beeld. We willen extra aandacht besteden aan wandelaars en fietsers door meer bruggetjes en wandelpaden te maken.”